مشکل پر خوابی

پرسش: 
من در شبانه‏روز حدود دوازده ساعت مى‏خوابم، مشكل من خواب زياد است كه مرا بسيار آزار مى‏دهد! تمام اعتماد به نفسم را گرفته چون تا الان نتوانستم مشكلم را حل كنم. البته كمى افسرده هستم و مى‏خواهم اين مشكل را نيز حل كنم ؛ وقتى مى‏خوابم با خود مى‏گويم كه امروز بعد از نماز، ديگر نمى‏خوابم اما به محض خواندن نماز به رختخواب رفته و مى‏خوابم! شما را به خدا مرا راهنمايى كنيد تا اين عادت را كنار بگذارم؟

پاسخ:


پرخوابى مانند بى‏خوابى، يكى از اختلالات خواب است و براى حل اين مشكل بايد علل آن كاملاً بررسى شود. علل احتمالى پرخوابى ممكن است مشكلات روحى (مانند افسردگى، نامنظم بودن چرخه خواب، رژيم غذايى نامناسب، آب و هوا، مشكلات جسمانى و داروها و سوء مصرف داروهاى مؤثر بر روان باشد) بنابراين براى حل اساسى اين مشكل، بايد به روان شناس يا روان‏پزشك مراجعه كنيد تا دقيقاً وضعيت جسمى و روانى شما مورد بررسى قرار گيرد و علل آن مشخص گردد. اما قبل از مراجعه به متخصص، عمل به راه كارهاى زير نقش مؤثرى در كنترل پر خوابى دارد.


1. پرخورى در شب از مهم‏ترين عوامل پرخوابى است؛ لذا بكوشيد شب‏ها به حداقل غذا اكتفا كنيد.


2. اگر طبع شما سرد است، از خوردن بعضى غذاها (مثل ماست، بادمجان، ترشى و...) طبيعتاً سرد بوده و موجب تشديد خواب‏آلودگى مى‏شوند، بپرهيزيد. اگر طبيعت شما گرم است، از غذايى كه طبيعت گرم دارند نيز اجتناب كنيد براى اين كه موجب پرخوابى مى‏گردد.


3. غذا را سرشب ميل كنيد كه تا موقع خواب هضم شده باشد.


4. در صورت امكان از خواب قيلوله (قبل از ظهر) يا خواب بعد از ظهر، بهره‏مند باشيد (بين نيم تا يك ساعت).


5. فعاليت‏هاى شديد بدنى در روز، با خواب‏آلودگى و افزايش خواب همراه است و گريزى از آنها نيست. اگر اين نوع فعاليت‏هاى شما زياد است، آنها را تعديل كنيد.


6. با برنامه‏ريزى دقيق بكوشيد به تدريج از ميزان خواب خود بكاهيد. در اين رابطه جدولى تنظيم كنيد كه به مدت يك ماه از خواب خود، يك ساعت كم كنيد. هر 5 روز 10 دقيقه (5 دقيقه از ابتدا و 5 دقيقه از انتها)، از خواب خود بكاهيد و در 5 روز بعد، اين مقدار را دوبرابر كنيد تا ظرف 30 روز 60 دقيقه از خواب شما كاسته شود و به اصطلاح عادت شكنى تدريجى داشته باشيد. بعد از يك ماه اگر باز هم مدت خواب شما زياد بود، به همين ترتيب از طول آن بكاهيد. در عين حال ميزان كاهش نبايد از حد مورد نياز بدن افزون‏تر شود.


7. توجه داشته باشيد كه براى انسان‏هايى مانند شما 6 تا 7 ساعت خواب، ضرورى است و اگر كاستن از خواب موجب افت كارآيى روزانه شما مى‏شود، هرگز در صدد كاهش ميزان خواب خود برنياييد.


8. براى پس از نماز صبح يك برنامه مفيد و الزام‏آور، تنظيم كنيد؛ به طور مثال يك برنامه مرتب مطالعه‏اى يا عبادى و يا ورزشى داشته باشيد.


در پايان بايد دانست كه گاهى پرخوابى، ناشى از يك مشكل روحى است. همان طور كه خودتان نيز فرموده‏ايد، تا حدودى دچار افسردگى شده‏ايد. يكى از عوارض افسردگى، پرخوابى است. البته تشخيص افسرده بودن نيازمند دقّت و بررسى بيشترى است و به محض غمگين بودن فرد، نمى‏توان به كسى برچسب افسردگى زد. بنابراين براى مقابله با اين وضعيت روحى علاوه بر رعايت نكات ياد شده، بايد به روان‏پزشك يا روان شناس مراجعه كنيد.


براى مطالعه بيشتر ر.ك: كاپلان سادووك، خلاصه روانپزشكى، ترجمه نصرت‏اللَّه پورافكارى، انتشارات آزاده، چاپ دوم، 1373، ج 3، صص 116-124.