چه جوري نماز خونش بكنم

پرسش: 
با سلام و عرض خسته نباشيد؛ چند سوال در موارد خاص دارم : يكي از اين نوجوان ها داراي شرايط زير هست: داراي خانواده نسبتا مذهبي؛ داراي دوستان هم محله اي نامناسب؛ شرايط مالي نسبتا خوب ؛ 15 سال سن. چند ماهي است كه متوجه شدم نماز ها را نمي خواند يا به زور پدر و مادر ميخواند؛از طرفي چندين بار به صورت خصوصي باهاش در باره ي نماز صحبت كردم؛از طرفي متوجه شده ام كه جند بار با گوشيش فيلم بد ديده و علائم استمنا هم دارد. چه كار بايد بكنم؟ايا در مورد ضرر هاي استمنا اطلاعاتي بهش بدم؟ چه جوري نماز خونش بكنم؟

با سلام خدمت شما پرسشگر گرامي از اينكه با ما در ارتباط هستيد قدرداني مي كنم و اميدوارم كه ارتباط شما تداوم داشته باشد. برادر گرامي ؛ شناختن تمايلات طبيعي و تمنيات فطري نوجوانان و ارضاي صحيح هر يك از آنها، اساسي ترين پايه تربيت ديني نسل نوجوان جامعه است، بنابراين در گام اول بايد اين تمايلات و خواسته هاي دروني را شناسايي كنيد و برنامه تربيتي خود را بر اساس آن قرار دهيد.


قبل از اينكه راهكارهاي دعوت فرد مورد نظر به نماز را بيان كنم لازم است چند نكته را متذكر شوم:


1. براي اينكه تلاش هاي تربيتي شما به نتيجه برسد بايد در زمينه ويژگي هاي دوران نوجواني اطلاعات كاملي را داشته باشيد از اينرو لازم است با دقت كتابهايي كه در رابطه با روان شناسي نوجواني چاپ شده است را مطالعه كنيد.


2. در تربيت ديني افراد جامعه توجه داشته باشيد كه دين و مذهب در كودكي احساس ، در نوجواني دانش و در جواني بينش و نگرش است . يعني كودك از راه تقليد و احساس نياز دروني به سوي دين و نماز و عبادت گرايش پيدا مي كند و در نوجواني نوعي جستجو گري نسبت به دين و مذهب در وجود ش پديدار مي گردد و از خود سؤال مي كند از كجا آمده است ، چرا آمده است و به كجا مي رود ، فلسفه دين و مذهب و نماز و عبادت چيست ؟ در اين مرحله والدين و مربيان علاوه بر نقش الگويي، بايد به سؤالات اساسي نوجوانان در مورد مسائل ديني و مذهبي آنان به نحو شايسته پاسخگو بوده باشند و يا فرزندان را به سوي منابع و مراجع جهت كسب اطلاعات راهنمايي كنند . در مرحله جواني كه ديگر دين با وجودش عجين گشته و جزئي از وجود او شده است ، او از دريچه دين به پديده ها مي نگرد و روابط خود با ديگران و اجتماع را براين اساس پايه ريزي مي كند.


3. به عقيده روان شناسان، دوران نوجواني و بلوغ، دوره بروز احساسات مذهبي و شكفته شدن تمايلات ايماني و اخلاقي است. همه نوجوانان فطرتا كنجكاو و خداجو هستند، اما بايد به خاطر داشت كه هميشه با زبان منطق و استدلال نمي توان اين استعداد فطري را بيدار نگاهداشته و پرورش داد؛ بلكه از علاوه بر زبان منطق مي توان آنان را با تجربه دورني دين آشنا كرد تا لذت ياد خدا را با تمام وجود درك كنند.


4. امر تربيت به صورت تدريجي شكل مي گيرد، بنابراين توقع نداشته باشيد كه با بكارگيري شيوه هاي مختلف تربيتي فرد مورد يك شبه نماز خوان شود؛ بلكه بايد اين امر با صبر و حوصله انجام پذيرد و بايد از هرگونه عجله و برخوردهاي تند و غير تربيتي پرهيز شود.


5. چگونگي نگرش نوجوانان نسبت به جهان هستي ،محيط اطراف، آداب و تربيت و ارزشهاي حاكم بر خانه و جامعه متاثر از 1.برداشتهاي ذهني (شناخت ) ،2. احساسات و عواطف


انسان ها با كسب آگاهي درباره هر مساله اي ،احساس خاصي(حالت خوشايندي و يا ناخوشايندي ) نسبت به آن پيدا مي كنند.اگر شناخت انسان نسبت به پديده اي مثل نماز توام با احساسات ناخوشايند و نامطلوب باشد ،نتيجه اي به غير از به وجود آمدن نگرش منفي و بازدارنده به همراه نخواهد داشت .اگر شناخت انسان نسبت به پديده اي مثل نماز توام با احساسات خوشايند ومطلوب باشد ،زمينه ايجاد نگرش يا آمادگي رواني مثبت نسبت به آن مي گردد كه تقويت چنين نگرشي نيز بسيار آسان است؛ بنابراين لازم است علاوه بر اينكه شناخت هاي فرد مورد نظر را در رابطه با نماز تصحيح مي كنيد، بايد زمينه به وجود آمدن احساسات مثبت درباره نماز را هم در او ايجاد كنيد.


اكنون كه تا حدي با نكات كلي و مهمي كه در اين مسير بايد به آن توجه شود آشنا شديد، به بررسي راهكارهاي عملي موضوع مد نظر شما مي پردازيم:


در اولين گام لازم است تا ارتباط عاطفي خود را فرد مورد نظر تقويت كنيد، زيرا تا زماني كه ارتباط عاطفي بين شما و فرد مورد نظر بر قرار نشود، به كارگيري شيوه هاي تربيتي نمي تواند تاثير چنداني داشته باشد. اگر ذهن و قلب نوجوان را به صندوقچه اي تشبيه كنيم كه در آن قفل مي باشد تنها راه باز كردن در اين صندوقچه ارتباط عاطفي با نوجوان است؛ پس تمام همت خود را بكارگيريد تا ارتباط عاطفي خود را با او بيشتر كنيد؛ هر چقدر شما در اين مرحله موفق شويد، موفقيت شما در رسيدن به هدفتان بيشتر خواهد شد.


پايدارترين و در عين حال خوشايندترين يادگيري ها، يادگيري مشاهده اي است كه سبب ايجاد نگرش مثبت و انگيزه قوي و غني در نوجوان مي شود. درچنين يادگيري اي مشاهده ويژگي هاي الگو براي نوجوانان فوق العاده حائز اهميت است؛لذا نحوه نماز خواندن بزرگترها و افرادي كه به عنوان الگو براي او مطرح هستند، چگونگي نگرش آنها نسبت به نماز، تلقي آنها از اهميت و عظمت نماز ،رفتار آنها قبل از ايستادن به نماز، هنگام اقامه نماز و بعد از اتمام نماز، از جمله عوامل بسيار مهمي است كه در ايجاد و پرورش احساسات مذهبي بخصوص تمايل به نماز خواندن در نوجوانان دخيل است. از اينرو لازم است با رفتارتان او را دعوت به دين و ارزشهاي ديني كنيد «كونوا دعاه الناس بغير السنتكم» پيامبر فرمود مردم را با غير زبان به دين دعوت كنيد. زيرا مشاهده رفتار ديگران در تأثير پذيري انسان بسيار مؤثر است. اين كار هم به نفع شماست يعني عملا خود شما كمال پيدا مي كنيد و هم باعث تشويق و تحريض ايشان براي عمل كردن به احكام و ارزشهاي دنيوي مي شويد.


از شيوه هاي تربيتي غير مستقيم استفاده كنيد. در اين شيوه به جاي اينكه محتواي تربيتي به صورت مستقيم به مخاطب انتقال داده شود؛ به صورت غير مستقيم مخاطب در معرض پيام هاي تربيتي قرار مي گيرد. تهيه و اهدا كتبي كه درباره نماز مي باشد؛ نوشتن رواياتي كه با موضوع نماز است و قرار دادن آن در جايي كه مخاطب با آن روبرو شود و يا هر چيزي كه احتمال مي دهيد در تشويق او براي خواندن نماز اول وقت مفيد است فراهم كنيد مثلا از نوار مربوط نماز يا فيلم مربوط به نماز يا داستان هايي از انسان هاي موفقي كه به نماز اهتمام داشته اند.... مي تواند در اين ميان مفيد باشد.


دوست در شكل گيري شخصيت نوجوان نقش مهمي دارد، تاثير دوست بر رفتارهاي نوجوان نا محسوس است بگونه اي كه حتي خود نوجوان هم از اين تاثير آگاه نمي شود؛ بنابراين در برنامه تربيتي خود سعي كنيد، فرد مورد نظر با افراد متدين معاشرت داشته باشد.


در صورت همكاري با شما و لو يك گام و يا انجام داددن كوچك ترين رفتار مثبت از طرف او را ، مورد تشويق قرار دهيد.


سعي كنيد او را با لذت ياد خدا آشنا كنيد، زماني كه فردي با لذت ياد خدا آشنا شد؛ محال است از ياد خدا غافل شود. شركت در مراسمات خاص مذهبي مانند شب هاي احيا، عزاداري امام حسين عليه السلام، مسافرت هاي مذهبي مانند زيارت امام رضا عليه السلام و... مي تواند در راه مفيد باشد.


از فرصت هايي كه رد ماه رمضان وجود دارد به خوبي استفاده كنيد و آمادگي دل ها براي دريافت انوار الهي در ماه بهره ببريد.


براي اينكه بتوانيد در اين راه موفق باشيد لازم است كه با خانواده فرد مورد نظر ارتباط منظمي داشته باشيد و برنامه تربيتي خود را با هماهنگي آنان دنبال كنيد.


از لحن آمرانه، توهين و تحقير به شدت پرهيز كنيد.


از صميم قلب براي موفقيت خودتان و براي هدايت او دعا كنيد و بدانيد كه اگر در كارتان جديت و اخلاص داشته باشيد ، حتما موفق مي شويد.


درباره قسمت دوم سوال شما(علائم استمنا هم دارد چه كار بايد بكنم؟) بايد بگويم از روي حدس و گمان نمي توان افراد را به گناه متهم كرد؛ بنابراين به صرف مشاهده برخي علائم ظني كه به هيچ عنوان نمي توان دليلي بر گناه باشد نمي توان نتيجه گرفت كه فرد مورد نظر مرتكب گناه شده است؛ پس بهتر است در اين مورد به هيچ عنوان به صورت مستقيم با او سخن نگوئيد. در پايان ذكر اين نكته ضروري است كه چنانچه شما در علاقمند كردن او به نماز موفق شويد، فرد موردنظر به صورت خودكار گناه را ترك مي كند، پس براي اينكه او را در ترك گناه ياري دهيد لازم است كه تمام تلاش خود را براي نماز خوان كردن او بكارگيريد.


اميدوارم با بكارگيري دقيق راه هاي بالا بتوايند گام موثري در علاقمند كردن فرد مورد نظر به نماز برداريد و ما را در ثواب اين كار بزرگ سهيم كنيد.