با سلام و عرض ادب خدمت شما پرسشگر گرامی، از حسن توجه شما به این مرکز تشکر می کنیم. مطمئنًا با فردي معتقد همراه فطرت پاك و طالب پاكي و نورانيت روبرو هستيم و اين صفات خوب شما را مي ستاييم.اميدواريم راهنماي خوبي براي تصميم گيري در رابطه با مهمترين مسئله زندگي شما بوده و در اين وضعيت كمك يار شما باشيم.همانطور كه مي دانيد ازدواج يكي از مسائل مهم زندگي هر انساني است زيرا در همه ابعاد زندگي تأثير دارد و ازدواج موفق مي‌تواند باعث پيشرفت انسان در زمينه‌هاي مختلف شود كما اينكه اگر ازدواج ناموفق باشد مشكلات زيادي را براي انسان به وجود مي‌آورد و مانع رشد و ترقي مي شود. بنابراين بايد با اين امر مهم سنجيده برخورد كرد و از هر گونه شتابزدگي، يك جانبه گرايي، ظاهر بيني و سطحي نگري اجتناب كرد. یکی از مسایلی که ذهن جوانان را به جلب کرده است، زمان ازدواج است ومهم ترین سوال جوانان از خود این است که بهترین موقع برای ازدواج چه زمانی است.
زمان ازدواج
تصور کنید نیاز زیادی به خواب داشته باشید، اما به دلایلی قادر به استراحت کردن نباشید، هرچه زمان ارضاء این نیاز به تاخیر می افتد فشار روانی، اضطراب، پرخاشگری و مشکلاتی از این دست در شما به وجود می آید. در یک نگاه کلی می توان گفت زمانی که ارضاء نیازهای طبیعی انسان، ازجمله نیازهای جنسی به تاخیر می افتد، انسان در سطوح مختلف رفتاری، هیجانی و جسمانی دچار مشکل می شود.
اسلام نه با ازدواج دیر هنگام موافق است و نه با ازدواج زود هنکام، بلکه اسلام با ازدواج به موقع موافق است. از دیدگاه اسلام بهترین زمان برای ازدواج ابتدای جوانی است و زمانی که فرد توانایی اداره خانواده را از لحاظ مادی، مدیریتی و... را داشت باید برای فراهم کردن مقدمات ازدواج خود اقدام کند. البته در مورد مسایل مادی نباید زیاد سخت گیر بود، چرا که یاری خداوند در انتظار جوانانی است که برای حفظ گوهر پاک دامنی خود از گناه علیرغم مشکلات مادی برای ازدواج اقدام می کنند.
این دین مقدس پیروان خود را به فراهم کردن زمینه ازدواج جوانان دعوت می کند. بنابراین می توان گفت از دیدگاه اسلام فرد باید در ابتدای جوانی برای ازدواج خود اقدام کند و به بهانه های مختلف و یا پایبندی به آداب رسوم دست و پا گیر بی جهت ازدواج خود را به تاخیر بیندازد. البته فردی که هنوز حداقل امکانات ضروری ازدواج از لحاظ مادی برای او فراهم نیست، باید تا فراهم شدن ضروری ترین امکانات مادی صبر کند.
بنابراین می توان گفت: مهمترين معيار براي ازدواج احساس آمادگي و توان اداره زندگي است. احساس احتياج به شريک در زندگي ، توان پذيرفتن مسئوليت يک يا چند نفر در غالب خانواده ، توان عشق ورزيدن به همسر و فرزند و تامين ساير نيازهاي اعضاي خانواده معيارهاي اصلي اقدام به ازدواج هستند. گاهي عليرغم بالا بودن سطح مالي پس از چند سال يا حتي چند ماه زندگي به شکست مي انجامد. بنابراين به نظر مي رسد براي ازدواج نمي شود سني در نظر گرفت چرا که ازدواج يک مرحله از زندگي است و براي وارد شدن به اين مرحله آماده شدن و رشد یافتن عقل و جسم والبته بوجود آوردن شرايط مناسب بسيار اهميت دارد.
در اینجا ذکراین نکته ضروری است که زمان ازدواج هر فردى بر اساس شرائط مختلف شخصی ، فرهنگى، اجتماعى، خانوادگى شغلى و مالى وى متفاوت است .
درباره زمان و سن ازدواج دو نكته را بايد در نظر داشت كه:
1- ازدواج زمان صد در صد معين شده و ثابتي براى همه انسان‏ها ندارد.
2- سن ازدواج هميشه تابع نيازهاى فردى نيست بلكه از نيازهاى اجتماعى و نوعى نيز متأثر مى‏گردد.
با توجه به اين دو نكته خاطرنشان مى‏سازد كه اگر شخصى به واسطه ازدواج نكردن به گناه آلوده مى‏شود، بايد به منظور حفظ پاكى و عفت كه تنها نشان كرامت انسانى است ازدواج كند، لذا سن خاص ندارد و هيچ چيزى مانند تحصيل، بيكارى و ... نمى‏تواند مانع آن شود بلکه فرد باید با تمام وجود سعی کند تا زمینه ازدواج خود را فراهم کند بدیهی است در صورت تلاش فرد تلا شو یاری خداوند نیز در انتظار او می باشد
زمان ازدواج به چند عامل بستگى دارد:
1ـ براى افرادى كه به وسيله ازدواج نكردن به گناه آلوده مى‏شوند ازدواج نمودن واجب است و بر اساس اين معيار، زمان و سن خاص را نمى‏توان معرفى نمود. هر زمانى و در هر سنى كه آدمى از حفظ گوهر پاكى عاجز گردد به گونه‏اى كه على‏رغم تمهيد مقدمات و رعايت اصول اخلاقى و احكام فقهى همچنان از تيررس شيطان در امان نباشد و از تهديد نفس اماره و آلوده شدن مصون نباشد بايد ازدواج كند.
2ـ عامل دوّم رسيدن به بلوغ جنسى و رشد فكرى و اجتماعى و اخلاقى است، يعنى احساس نیاز جنسی برای ازدواج به تنهایی کافی نیست، بلکه انسان زمانی برای ازدواج باید اقدام کند که علاوه بر نیازهای جنسی، به رشد فكرى و عقلى و اجتماعى و اخلاقى دست يافته باشد. در اين جا نيز نمى‏توان بصورت قطعى سن معينى را بيان نمود ولى معمولاً دختران بين سنين 17 تا22 سالگي اقدام به ازدواج مي كنند وسن مناسب ازدواج برای پسران 20تا24سال می باشد. البته كسانى هم زودتر و يا برخي ديرتر به ازدواج اقدام مي كنند امّا به هر حال توصيه شده است هر چه زودتر دختران و پسران مجرد ازدواج كنند. منتظر سنين 22 به بالا نشوند كه آفات آن زياد است.
3ـ گاهى اوقات اشتغال به تحصيل يا ارائه خدمات عاليتر و برتر علیرغم رسيدن به رشد و بلوغ لازم، موجب تأخير در ازواج مى‏شود كه در اين صورت نيز نبايد سن ازدواج فرد از حد معمول بالاتر رود. تاخیر در ازدواج می تواند برای فرد آثار مخربی را به دنبال داشته باشد.
ازدواج و مشکلات مادی
با توجه به نقش بسيار سازنده ازدواج در زندگى فردى و اجتماعى، در دين مبين اسلام سفارش فراوانى در مورد ازدواج شده كه همگى بر اهميت و آثار ارزنده آن دلالت دارد و ناگفته پيداست كه تعابيرى مثل: النكاح سنتى فمن رغبتى عن سنتى فليس مني ازدواج سنت و آيين من است و هر كه به سنت من پشت كند از من نيست، در جهت تشويق و ترغيب به اين امر الهى و سنت نبوى(ص) است و هدف از اینگونه تعابیر ايجاد انگيزه و يادآورى اهميت و ارزش آن است و با اين گونه روايات درصدد گوشزد كردن آثار و خيرات عميق آن مى‏باشند.
متاسفانه در جامعه ما با كسانى روبرو هستیم كه به دلیل ترس از فقر و ندارى و يا عدم توكل بر قدرت خداوند و يا ترس از مسؤوليت‏پذيرى زير بار ازدواج نمى‏روند. به راستي اگر بندگان خوبي چون شما در اين امور به خدا توكل نكنند پس فرق بين انسان هايي كه اعتقاد به خداوند دارند وآنها كه گرد نفس خود مي چرخند چيست؟
دوست عزيز!اگر تشخيص داده ايد که ازدواج براي شما واجب است يعني در صورت ازدواج نکردن به حرام مي افتيد در صورت امکان بايد ازدواج نماييد و مسأله شغل و نداشتن امکانات مادی نبايد مانع از ازدواج شما باشد زيرا خداوند خودش در قرآن سوره نور آيه 32 فرموده در صورتي که ازدواج نماييد خداوند شما را از فضل و کرمش بي نياز مي کند و اين چيزي است که به تجربه ثابت شده که بسياري از افراد بعد از ازدواج هم شغل پيدا کرده اند و هم خداوند مخارج آنها را تأمين کرده است.
در مورد وعده خداوند در آیه 32 سوره نور که می فرماید : وَ أَنْكِحُوا الْأَيامى‏ مِنْكُمْ وَ الصَّالِحِينَ مِنْ عِبادِكُمْ وَ إِمائِكُمْ إِنْ يَكُونُوا فُقَراءَ يُغْنِهِمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلِيمٌ مردان و زنان بى همسر را همسر دهيد و همچنين غلامان و كنيزان صالح و درستكارتان را، اگر فقير و تنگدست باشند خداوند آنان را از فضل خود بى نياز مى‏سازد، خداوند واسع و آگاه است. باید گفت:
آنجا كه بسيارى از مردان و زنان براى فرار از زير بار اين مسئوليت الهى و انسانى متعذر به عذرهايى از جمله نداشتن امكانات مالى مى‏شوند در آيات فوق صريحا گفته شده است كه فقر نمى‏تواند مانع از راه ازدواج گردد، بلكه چه بسا ازدواج سبب غنا و بى نيازى مى‏شود.دليل آن هم با دقت روشن مى‏شود، زيرا انسان تا مجرد است احساس مسئوليت نمى‏كند نه ابتكار و نيرو و استعداد خود را به اندازه كافى براى كسب در آمد مشروع بسيج مى‏كند، و نه به هنگامى كه در آمدى پيدا كرد در حفظ و بارور ساختن آن مى‏كوشد و به همين دليل مجردان غالبا خانه به دوش و تهى دستند! اما بعد از ازدواج شخصيت انسان تبديل به يك شخصيت اجتماعى مى‏شود و خود را شديدا مسئول حفظ همسر و آبروى خانواده و تامين وسائل زندگى فرزندان آينده مى‏بيند، به همين دليل تمام هوش و ابتكار و استعداد خود را به كار مى‏گيرد و در حفظ در آمدهاى خود و صرفه‏جويى، تلاش مى‏كند و در مدت كوتاهى مى‏تواند بر فقر چيره شود. بى جهت نيست كه در حديثى از امام صادق ع مى‏خوانيم:الرزق مع النساء و العيال‏ روزى همراه همسر و فرزند است .
در حديث ديگرى از پيامبر ص مى‏خوانيم: مردى خدمت حضرتش رسيد و از تهيدستى و نيازمندى شكايت كرد پيامبر ص فرمود:تزوج، فتزوج فوسع له‏ ازدواج كن، او هم ازدواج كرد و گشايش در كار او پيدا شد! .بدون شك امدادهاى الهى و نيروهاى مرموز معنوى نيز به كمك چنين افراد مى‏آيد كه براى انجام وظيفه انسانى و حفظ پاكى خود اقدام به ازدواج مى‏كنند.هر فرد با ايمان مى‏تواند به اين وعده الهى دلگرم و مؤمن باشد، در حديثى‏ از پيامبر گرامى اسلام ص نقل شده:
من ترك التزويج مخافة العيلة فقد ساء ظنه باللَّه ان اللَّه عز و جل يقول إِنْ يَكُونُوا فُقَراءَ يُغْنِهِمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ‏ كسى كه ازدواج را از ترس فقر ترك كند گمان بد به خدا برده است، زيرا خداوند متعال مى‏فرمايد: اگر آنها فقير باشند خداوند آنها را از فضل خود بى نياز مى‏سازد . (تفسیر نمونه ج14 ص: 466)
ولی از آنجا که گاه با تمام تلاش های خود انسان ودیگران وسیله ازدواج فراهم نمی گردد و خواه و نا خواه انسان مجبور می شود مدتی را با محرومیت بگذراند، مبادا کسانی گمان کنند که آلودگی جنسی برای آنا ن مجاز می باشد وضرورت چنین می باشد، بلافاصله در آیه بعد در آیه بعد دستور پارسایی به مسلمانان داده می شود. فرد عفیف اگر بر خداوند توکل نماید و به دنبال تلاش و کوشش و فراهم کردن زمینه ازدواج باشد بی شک خداوند او را یاری می کند و در تامین این نیاز تکوینی و طبیعی به او مدد می رساند.
در زیر به نکاتی اشاره می کنیم که می تواند شما را در رسیدن به هدفتان یاری دهد:
1. اگر در حال حاضر از جهت اقتصادي شرايط ازدواج امکان پذير نيست، مي توانيد فعلا با مراسم ساده اي عقد ازدواج را اجرا کنيد و عروسي را به سال هاي بعد موکول نماييد.
2. از تشریفات و هزینه های بی مورد پرهیز کنید. لازم به ذکر است ازدواج بر خلاف تصوراتي كه در ذهن وجود دارد كار چندان مشكلي نيست مشروط به اينكه از آداب و رسوم دست و پاگير و هزينه‏هاي تشريفاتي پرهيز شود و براي اين منظور مي‏توان همسر خود را از خانواده‏هاي مؤمن و عفيف و متوسط اجتماع و كم توقع انتخاب کرد، كم نيستند دختراني كه حاضرند با حداقل امكانات، زندگي مشترك را شروع كنند به شرطي كه همسرشان از نظر ايمان وتقوا وخصوصيات اخلاقي تناسب لازم را داشته باشد.
3. از دعا و توسل مأيوس نشويد و از خداوند بخواهيد شما را ياري کند. بهتر است دو رکعت نماز بخوانيد و بعد از نماز، آن چهارده معصوم(ع) به ویژه حضرت جواد الائمه (ع) را واسطه قرار دهيد و با خدا اين طور راز و نياز کنيد: «خدايا! تو از وضع من خبر داري و مي داني که من توان ازدواج ندارم و مي خواهم با اين کار خود را از گناه حفظ کنم، پس تو را به آبرومندان درگاهت قسم مي دهم که کمکم کني و حاجتم را برآورده گرداني زيرا تو آفريدگار مني و من غير از تو پناهي ندارم». مطمئن باشد اگر با اخلاص به در خانه خدا برويد، مشکلتان حل خواهد شد.
4. می توانید با انجام کارهای موقت و پاره وقت تا حدی مشکلات مادی خود را حل کنید.
5. به یاد داشته باشید بسياري از كساني كه ازدواج مي كنند نه سرمايه ونه خانه دارند اما با شهامت ازدواج كرده وبه خداوند متعال كه خود در قرآن فرموده كساني كه ازدواج مي كنند وفقير هستند از فضل خود آن ها را بي نياز مي كنم توكل كرده وامدادهاي غيبي را به وضوح در زندگي مشترك خود لمس مي كنند. بنابراين ازدواج را عاملي براي پيشرفت اقتصادي خود بدانيد ونه عامل ورشكستگي وركود اقتصادي.
در پایان در جواب قسمت آخر سوال می گوییم، آداب و رسوم تا زمانی که با مبانی اسلام سازگار باشد و موجب به زحمت افتادن مردم نشود مورد تایید اسلام است، در غیر اینصورت مورد تایید نمی باشد
ازدواج با همسر شایسته پلی به سمت آسمان.
منتظر مکاتبات بعدی شما هستیم.
نویسنده:محمد صادق آقاجانی
کتاب هاي معرفي شده را با دقت مطالعه فرماييد.
1- جوانان و انتخاب همسر على اكبر مظاهرى
2- ازدواج آسان و شيوه همسردارى محمد محمدى اشتهاردى
3- ازدواج آسمانى على اكبر مظاهرى
4- ازدواج پايدار كاظمى حقيقى
5- ازدواج در اسلام مصطفى كاشفى خوانسارى
6- ازدواج و روابط زن و مرد نجفى يزدى
7- پيوند دو قلب يا راهنماى ازدواج مهدى پاكزاد
8- جوانان و ازدواج - زندگى بهتر سيد احمد واحدى
9- جوانان، ازدواج و مسايل جنسى روح اللّه‏ خالقى
10- راهنمايى ازدواج بهزاد رحمتى
11- همسران برتر، غلامعلى افروز
12- انتخاب همسر، ابراهيم امينى
13- ازدواج مكتب انسان‏سازى، دكتر پاك‏نژاد