انگيزش تحصيلي

آيلر قزل

آيا تاكنون از خود سوال كرده ايد كه چرا بعضي ها انگيزش پيشرفت سطح بالايي دارند و در رقابت با ديگران براي كسب موفقيت به سختي تلاش مي كنند ، درحالي كه عده اي ديگر انگيزه ي چنداني براي پيشرفت ندارند و براي كسب موفقيت از خود تلاشي نشان نمي دهند؟؟؟

آيا تاكنون از خود سوال كرده ايد كه چرا بعضي ها انگيزش پيشرفت سطح بالايي دارند و در رقابت با ديگران براي كسب موفقيت به سختي تلاش مي كنند ، درحالي كه عده اي ديگر انگيزه ي چنداني براي پيشرفت ندارند و براي كسب موفقيت از خود تلاشي نشان نمي دهند؟؟؟

انگيزش تحصيلي(academic motivation ) چيست؟

كودكان به طور طبيعي با انگيزه براي يادگيري متولد مي شوند. دست زدن كودك به اشيا،غذا خوردن بدون كمك ديگران، راه رفتن و... از جمله ي اولين انگيزش ها براي يادگيري است كه بعدها پاسخگوي فعاليت هاي وابسته به مدرسه مانند خواندن و نوشتن است.

زمانيكه كودكان انگيزه اي براي يادگيري ندارند، يعني مانعي در راه انگيزش طبيعي آنها وجود دارد، احساس مي كنند كه به خوبي نمي توانند وظايف مربوط به مدرسه را انجام دهند و در نتيجه تلاششان را متوقف مي كنند، يا به اندازه ي كافي تلاش جدي از خود نشان نمي دهند.اين قبيل كودكان،براحتي سرخورده( frustrated ) مي شوند واز آنجا كه تلاششان را متوقف مي كنندويادگيري آنها با موفقيت همراه نمي شود، تجربه ي شوروهيجان( thrill ) ناشي ازيادگيري مباحث جديد را كسب نمي كنند و معتقد مي شوند همه ي موفقيتها به شانس و تصادف يا اوضاع و احوال( circumstance ) مربوط است.

برخي عوامل اثر گذار بر يادگيري ، مثل : ياد نگرفتن ، وجود مشكلاتي در خلق و خو ( temperament ) ،به تاخير انداختن امور، فشارهاي رواني و افسردگي ( depression )،يادگيري در مدرسه را سخت تر مي كنند.

سه عامل ابتدايي در مدرسه ممكن است باعث انگيزش تحصيلي پايين در دانش آموزان شود:

1-كودكاني كه والدين يا همسالان آنها ، فكر مي كنند مدرسه مهم نيست و اهميت مدرسه را تشخيص نمي دهند و دائم اين مسئله رادرگوش كودك مي خوانند.

2- رقابت در مدرسه ، براي كودكاني كه ممكن است هرگز بهترين نباشند . گرچه آنها مي توانند مطالب آموزشي فراواني ياد بگيرند ولي موفقيت را تجربه نمي كنند يا موفقيت آنها تشخيص داده نمي شود.

3- در برخي موارد، والدين انتظاراتي غيرواقع بينانه دارند كه مي تواند موجب مايوس شدن فرزندانشان شود.

افزايش انگيزش تحصيلي

آموختن عادات مطالعه ي صحيح و مفيد و فراهم آوردن فرصت كسب موفقيت براي خود ، داراي اهميت فراوان است.

1- وقتي براي خود مقرراتي در درس خواندن يا تفريح كردن ، در نظر مي گيريد ، در برابر خود، قاطع و منصف باشيد.

2- براي مطالعه ي خود هدف هاي كوتاه مدت در نظر بگيريد و در صورت رسيدن به آن هدف ، پاداش و در غير اين صورت خود را تنبيه كنيد.

(مثلا" اگر فردا برنامه ي خود را به موقع انجام دادم ، حق دارم نيم ساعت از اينترنت استفاده كنم . اگر 3 روز متوالي از برنامه ام عقب ماندم ، يك هفته حق استفاده از اينترنت را نخواهم داشت.)

3- تلاش كنيد با اعضاي خانواده روابط نزديك و صميمي داشته باشيد، چون در هنگام درس خواندن به حمايت و كمك و آرامش نياز خواهيد داشت. سعي كنيد در كنار خانواده ي خود، اوقات خوش و مرفحي داشته باشيد .

4- سعي كنيد خيلي خوب و دقيق و منطقي (به دور از حرف و سخن ديگران ) به علايق و استعدادها و تواناييها و اهداف خود فكر كنيد تا جايي كه براي خودتان ، قانع كننده و آشكار باشد.

5- وقتي موفقيتي بدست مي آوريد هر چند هم كه كوچك باشد ، معتقد باشيد كه آن در نتيجه ي سعي و تلاش شما بوده ، نه شانس و اتفاق و...

6-شما براي كسب انرژي لازم براي رسيدن به يك هدف (قبولي در كنكور) بايد انگيزه ي قوي داشته باشيد. انگيزه هم وقتي قوي مي شود كه دروني و خودجوش باشد نه بيروني و با زور!

يعني اينكه شما معتقد به ادامه تحصيل وداشتن زمينه ي شغلي مناسب باشيد ،نسبت به مطالعه ، سطح سواد ، موقعيت اجتماعي و... احساس نيازكنيد، از خواندن مطالب مورد علاقه ي خود لذت ببريد و نسبت به عملكرد خود احساس رضايت داشته باشيد. نه اينكه به خاطر ترس از حرف دروهمسايه و فاميل ، به خاطر اينكه پدرو مادرم ازمن خواستند و چنين انتظاري دارند، درس بخوانيد ، اين دلايل شايد براي ايجاد انگيزه خوب باشند ولي براي پايدار نگه داشتن انگيزه به دلايل و عوامل دروني نيازمنديم.

(مثل كساني كه دائم مي گويند:"خوب ، اين همه ليسانس بيكار، اصلا" واسه چي آدم بايد درس بخونه؟!" خوب چنين كسي ، هيچ اعتقادي به ذات ادامه تحصيل ندارد ، تنها هدفش شغل بوده ، كه آنهم به خاطر ديدن چند تجربه ي اتفاقي ، به سرعت زير سوال رفته، پس نمي توان از اين

شخص انتظار انگيزه ي بالا براي درس خواندن و قبولي داشته باشيم ، مگر اينكه نگرش و ديد خود را نسبت به مسائل تغيير دهد.)

نكاتي در زمينه ي افزايش يادگيري

1-شما بايد با برنامه درس بخوانيد ، اگر برنامه ريزي زمان بندي شده براي خود نداشته باشيد، هرچقدر هم كه درس بخوانيد و نمره ي خوب بگيريد، هيچگاه متوجه ي جايگاه خود نمي شويد. متوجه نمي شويد در چه اوقاتي، چه درسي را بهتر مي فهميد و ياد مي گيريد ، متوجه نمي شويد چه زمانهايي را بي خود از دست داده ايد . اصلا" تشخيص نمي دهيد كه براي چه درسي چقدر بايد وقت بگذاريد وچه درسي را به چه روشي بخوانيد.

پس يك برنامه ريزي زمان بندي شده ، هرچقدر هم كه ساده باشد ، خيلي چيزها را مشخص مي كند.

{براي اين منظور مي توانيد به جدول خود كنترلي اسكينر، موجود درصفحه ي كنكور، مراجعه كنيد.}

2- سعي كنيد مكاني كه در آن درس مي خوانيد ساده و آرام (نه سكوت محض)، حتي المقدور در منزل خودتان باشد . در غير اين صورت مي توانيد از كتابخانه ي نزديك محل سكونت خود استفاده كنيد.

3- سعي كنيد هميشه به كارهاي مدرسه و درس خواندن ، الويت دهيد و بعد از انجام آنها به فعاليتهاي ديگر(تماشاي تلويزيون ، استفاده از كامپيوتر، تفريح ، مهماني و...) بپردازيد.

براي تفريحات خود هم برنامه ي زمان بندي شده داشته باشيد. حتما" برايتان پيش آمده كه در طول روز 8 ساعت مي خوابيد و مثلا" 4 ساعت درس مي خوانيد ، ولي هرچقدر فكر مي كنيد ، نمي دانيد 12 ساعت بقيه را چه كار كرده ايد؟!!!

اين همان وقت تلف شده است ، شما چون نمي دانيد در آن زمان طولاني ، چه كار خاصي انجام داده ايد، پس به نظرتان مي آيد كه با اينكه هيچ تفريحي نداشتيد ، باز هم نتوانستيد درس بخوانيد و ساعات مطالعه اتان بسيار كم است ولي خسته ايد و نتيجه ي مطلوبي هم نمي گيريد.

چرا؟

چون براي آن 12 ساعت برنامه اي نبوده و خيلي راحت به هدر رفته بدون اينكه احساس كنيد كار خاصي انجام داده ايد.

اما اگر ديروز براي اين 12 ساعت برنامه مي ريختيد( 10 تا 11 شب ، استفاده از اينترنت- 1 تا 3 ظهر، ديدن فيلم سينمايي كمدي – 5/5 تا 6 عصر، حرف زدن با تلفن – 5/8 تا 9 شب، كمك به مادر با شستن ظروف شام و....) آخر شب فردا با رضايت خاطر و بدون احساس بطالت ، به كارهايتان نگاه مي كرديد.

اگر قبلا" مشكلاتي در زمينه ي پيشرفت تحصيلي داشته ايد:

1- درباره ي آن مشكل خوب فكر كنيد و با معلمها و مشاورين و پدرو مادر خود ، مشكل را در ميان بگذاريد تا بتوانيد نقاط ضعف را شناسايي كنيد و قبل از اينكه مزمن و كهنه شود ، راه حلي برايشان پيدا كنيد.(مثلا"دوست نداشتن درس خاصي ، احساس ياد نگرفتن درس خاصي، اضطراب امتحان ، خوب درس نخواندن و.....)

2- در حين رفع نقاط ضعف ، روي نقاط قوت و تواناييهاي خود نيز تاكيد كنيد و براي پروراندن آنها هم برنامه بريزيد . دانستن نقاط ضعف نبايد باعث شود كه شما كل تواناييهايتان را زير سوال ببريد.

3- به تناسب پيشرفتها ، پاداشهايي را براي خودتان درنظر بگيريد.

هرچند وقت يكبار به عنوان پاداش به كارهاي بسيار مورد علاقه اي كه برايتان لذت بخش است ، بپردازيد. مثلا" به خودتان قول بدهيد كه اگر يك هفته ي كامل از شنبه تا پنج شنبه ، برنامه اتان را به موقع به انجام برسانيد و از برنامه عقب نيفتيد ، جمعه ي آن هفته را به كوه برويد.

4-عوامل مخل يادگيري را محدود كنيد .

(زياده روي در تماشاي فيلم و تلويزيون ، انجام بازي هاي كامپيوتري يا استفاده ي بيش از حد از اينترنت ، بيرون رفتن از خانه به منظورهاي مختلف و مكالمه ي بيش از حد با تلفن وخواب بيش از اندازه و....)

5-ساعات مطالعه ي خود را كم كم (حتي اگر شده روزي 10 دقيقه ) ولي پيوسته افزايش دهيد .مثلا" يك روز 7 ساعت مفيد درس نخوانيد و 3 روز بعد روزي 2 ساعت ، مگر اينكه اتفاق غير مترقبه اي افتاده باشد.

چون 50% كارآيي مدت مطالعه بستگي به عادت مطالعاتي شما دارد.

6-از هدف هايي كه نيازمند تلاش ، ولي قابل دسترسي اند، استفاده كنيد . براي خود ، هدفهاي بسيار سطح بالا كه امكان دسترسي به آنها بسيارمشكل يا غير ممكن است ، در نظر نگيريد.

7- مراقب تاثير مخرب رقابت بيش از حد باشيد . به جاي اينكه خود را با ديگران مقايسه كنيد ،هميشه خود را با ديروز خودتان مقايسه كنيد.

8- براي خود علايق و يادگيري هاي جديد بوجود آوريد ، چون لذت يادگيري هاي قبلي ، يادگيري هاي آتي را تشويق مي كند.